احتمالا در هفته‌های گذشته اگر در ساعات صبح تا بعداز ظهر سراغ تماشای شبکه 3 و شبکه ورزش رفته باشید، دقایقی را به تماشای تلاش ورزشکاران ایرانی در بزرگترین رقابت ورزشی قاره کهن یعنی بازی‌های آسیایی نشسته‌اید. امسال نوزدهمین دوره این رقابت‌ها به میزبانی کشور چین و در شهر هانگژو برگزار گردید. مسابقاتی که ابتدا برای سال 2022 برنامه‌ریزی شده بود، اما شیوع مجدد ویروس کرونا در چین در سال میلادی گذشته سبب تاخیر در برگزاری آن شد. اما گذشته از هیجانات معمول پیرامون چنین بازی‌هایی، مسابقات بازی‌های آسیایی هانگژو چین از جهات بسیاری یک رقابت ورزشی خاص بوده است.
ایونت‌های ورزشی بزرگ مثل المپیک، جام جهانی فوتبال و یا بازی‌های آسیایی از بزرگترین رویدادهایی هستند که به صورت دوره‌ای در نقاط مختلف جهان برگزار می‌شوند. برگزاری این رقابت‌ها در مقابل چشمان جهانیان و با حضور میلیون‌ها تماشاگر مشتاق از سراسر دنیا امری پیچیده و با نیاز به برنامه‌ریزی طولانی مدت است. به همین جهت شاهد آن هستیم که کشورهای داوطلب میزبانی از یک دهه قبل برای برگزاری هر یک از این رقابت‌ها داوطلب شده و در صورت انتخاب شدن، سال‌ها منابع مالی و وقت صرف آماده‌سازی این میزبانی می‌کنند. البته این میزبانی فقط با هزینه برای کشورها همراه خواهد بود. رونق گردشگری، حق پخش‌های میلیاردی، قراردادهای اسپانسری بزرگ و افزایش اعتبار برند کشور میزبان، درآمدی چند برابر هزینه لازم برای میزبانی این رقابت‌ها را برای کشورها به ارمغان می‌آورد. همچنین برگزاری هر یک از این رقابت‌ها نشانه‌ای از پیشرفت و توسعه کشور میزبان بوده است. علاوه بر آن، تلاش برای میزبانی هرچه بهتر، کشورهای داوطلب را ملزم به تقویت زیرساخت‌ها و توسعه مواردی نظیر حمل و نقل، بهداشت عمومی، امنیت و … می‌نماید. بنابراین مردم میزبان نیز از مزایای توسعه سریع‌تر کشور خود در بسیاری از جهات بهره‌مند می‌شوند.
اما آیا این توسعه با سرعت بیش از حد معمول دور از اشکال و ایراد است؟!
اخیرا با افزایش آگاهی درباره اصول توسعه پایدار و هشدار درباره خطرات توسعه نامتوازن، انتقادات نسبت به برگزاری چنین رویدادهایی و اثرات آن بر کشور میزبان و جهان شدت گرفته است. از افتتاحیه‌های پرزرق و برق این مسابقات تا ساخت سریع استادیوم‌های چندهزارنفری، تجمع هزاران نفر از کشورهای مختلف در یک مکان، حمل و نقل لازم برای ورزشکاران و تماشاگران و … تنها چند نمونه از اثرات این مسابقات بر جامعه محلی و جهانی است.
شاید جدیدترین و البته سیاه‌ترین نمونه آن، مسابقات جام جهانی فوتبال گذشته در قطر باشد. جایی که برای آماده‌سازی کشور قطر به عنوان میزبان هزاران کارگر غیرقانونی مورد استثمار قرار گرفتند و حتی جان باختند. عدم رعایت حقوق بشر در استفاده از نیروی انسانی برای آماده ساختن کشور قطر در جام جهانی، اولین نشانه روشن از این امر بود که شاید چنین رقابت‌های ورزشی علارغم تزریق هورمون شادی به جامعه جهانی در کوتاه مدت، با اثرات منفی خود در درازمدت تهدیدی علیه آینده کره زمین و زیست انسان بر روی آن باشند.
اینجاست که پای اصول توسعه پایدار به این رقابت‌ها باز شده است. این مفهوم از سال 2022 و با برگزاری المپیک توکیو به صورت رسمی مورد توجه جامعه ورزشی قرار گرفت. جایی که کشور ژاپن با تلاش گسترده برای برگزاری مقرون به صرفه و در عین حال پایدار و سالم این رقابت‌ها استاندارد جدیدی را در این زمینه ایجاد نمود.
امسال نیز کشور چین با دنبال کردن کلیدواژه‌هایی نظیر سبز، هوشمند، اقتصادی و اخلاقی برای بازی‌های آسیایی هانگژو میزبان سایر کشورها بوده است. این بازی‌ها با استفاده گسترده از خودروهای برقی و سیستم حمل و نقل سبز، عاری از رد پای کربن بودند. حتی مشعل این بازی‌ها نیز به صورت نمادین روشن شد و از روشن نگه داشتن آن و استفاده از گازهای گلخانه‌ای پرهیز شد.
یکی دیگر از شعارهای این بازی‌های آسیایی هانگژو پسماند صفر بوده است. از بین 56 فضای ورزشی مورد نیاز برای این بازی‌ها، تنها 12 فضا نوساز بوده و سایر آن‌ها بازسازی شده هستند. حتی در ساخت و بازسازی نیز از منابع انرژی تجدیدپذیر و بازیافتی بهره‌گیری شده است تا عملیات عمرانی مورد نیاز به حداقل رسیده و پسماند ساختمانی به صفر نزدیک شود.
اما بزرگترین ابتکار مسئولان چینی قطعا در زمینه تامین برق و انرژی لازم برای این مسابقات بوده است. تمامی انرژی الکتریکی مورد نیاز از نیروگاه‌های بادی، آبی و خورشیدی در مناطق مختلف چین تهیه گردید تا این مسابقات اولین رقابت ورزشی باشد که به طور کامل با انرژی پاک برگزار می‌شود.
تمامی این افدامات در کنار ابتکارات به عمل آمده در مراسم افتتاحیه نظیر استفاده گسترده از مفاهیم مرتبط به آب و خشکسالی، اثر آب بر شکل‌گیری تمدن‌های آسیایی و جایگزینی آتش بازی دیجیتال به جای آتش بازی سنتی که اتفاقا خواستگاه آن چین است، این مسابقات را علاوه بر تماشایی بودن به مکانی برای تبلیغ گسترده مفهوم توسعه پایدار و افزایش آگاهی مخاطبان در این زمینه مبدل ساخت.
این همان ظرفیتی است که تا به امروز از آن غافل بوده‌ایم. سازمان‌های جهانی و کشورها همواره از قدرت تبلیغاتی نهفته در رویدادهای بزرگ ورزشی و فرهنگی آگاهی داشته‌اند اما از آن برای توسعه فرهنگ و دانش موردنیاز انسان برای بقا در این کره خاکی بهره نجسته‌اند. المپیک، جام جهانی و بازی‌های آسیایی یا هر رویداد ورزشی بزرگ دیگر چشمان مشتاق میلیون‌ها طرفدار را به خود خیره می‌کند. چه فرصتی از این بهتر که به این میلیون‌ها مخاطب یادآور شویم که جهان امروز تا چه اندازه به تلاش تک تک افراد برای پایداری بیشتر و توجه به محیط زیست نیازمند است.
برگزاری موفق بازی‌های آسیایی هانگژو با سرلوحه قرار دادن اصول توسعه پایدار و تشویق به حفظ محیط زیست یک نمونه کاملا موفق از بازاریابی رویداد برای مفهومی است که شاید آموزش آن نیازمند منابع مادی و غیرمادی فراوان بوده است.
___________________________________________________
برای خواندن مقالات بیشتر در زمینه “توسعه پایدار” و برگزاری رویداد به بلاگ سایت مراجعه کنید.
